Inspirerende citaten - 3

”De reflectie moet voorafgaan aan het woord, en als je praat kan dat niet.’ Een citaat van Margot Vanderstraeten in het programma ‘Alleen Elvis blijft bestaan’ van 23 november. Bij het schrijven heeft men inderdaad (meer) tijd voor reflectie, bij het praten niet, of veel minder. Reflectie wordt sowieso (te) weinig beoefent. Het lijkt een ongekend woord. Of men brengt het in verband met godsdienstige oefeningen. Het wordt dikwijls ook als negatief bekeken, als ‘te’ diep nadenken over iets. Nochtans is een stapje terugnemen en de zaken, de handelingen van zichzelf of van anderen, vanuit zoveel mogelijke gezichtspunten bekijken een goede manier om een meer vredelievende samenleving te bewerkstelligen. Ook achter het klavier(tje) van PC, laptop of mobiel, waar men - in tegenstelling tot bij een gesprek - in principe toch meer de tijd heeft om over het gegeven te reflecteren en woorden te wikken en wegen, wordt op de sociale media ondoordacht gepraat, gekletst, meningen gespuid, emotioneel gereageerd, enz. Als kippen in een hoenderhok draaft men van de ene conversatie naar de andere, pikt hier en daar een woordje mee en tikt dan ondoordachte, niet gereflecteerde reacties neer. Ik begrijp dit niet zo goed, maar ja, mensen zijn nu eenmaal verschillend en niet iedereen wikt en weegt zijn woorden, laat staan reflecteert over het gegeven. Natuurlijk komen bij mij zelf ook ondoordachte reacties boven, maar juist dan biedt het klavier de mogelijkheid tot reflectie: “… oh, denk ik er echt zo over? Voel ik dit echt zo? En waarom? Is het nuttig dat ik hierop reageer? Is het wel nodig dat ik hierop reageer? Als ik er verder naar kijk, behoud ik dan hetzelfde gevoel-reactie-mening? …?” In een gesprek, is dat veel moeilijker. De meeste mensen verwachten dat je onmiddellijk antwoordt, dat je reageert. Als je in een gesprek even de tijd neemt om over iets te reflecteren, is de kans groot dat je gesprekspartner het ondertussen al over iets anders heeft. Ooit vroeg ik aan iemand waarom die een bepaald iets had gezegd. Het antwoord kwam - ook weer - onmiddellijk: “ik moest toch iets zeggen.” Alsof iets zeggen dat geen betekenis heeft, dat kant noch wal raakt, dat zich naast de waarheid bevindt, een mooier of beter beeld van jezelf geeft dan wanneer je niet onmiddellijk iets zegt, of helemaal niets. Naar binnen gaan is spijtig genoeg niet veel mensen gegeven.

Nooit goed genoeg

Bij een gesprek gisteren, stak het stiekem weer de kop op: ‘nooit genoeg - nooit goed genoeg’. Ik heb daar nochtans al hard aan gewerkt. Rationeel kan ik zeggen: "Sus, je doet/deed het beste wat je kan/kon met de mogelijkheden die jou ter beschikking zijn/waren. En je hoeft niet perfect te zijn. Niemand is perfect." Een mens is echter meer dan ratio. Wat men voelt, speelt ook een grote rol. Ratio en gevoelens gaan niet per se hand in hand. Sommige gevoelens werden ooit aangeleerd; er werd bijgebracht wat er kan en mag gevoeld worden, ‘moet’ gevoeld worden in sommige gevallen. Ik ben geboren en opgegroeid in een warm nestje, dat zich echter situeerde in een groter en koud nest, want zoals vroeger wel vaker gebeurde, woonden wij ‘bij in’ bij mijn grootouders langs vaders kant. Mijn moeder en ik en later ook (in mindere mate?) de rest van de kroost, waren nooit goed genoeg - zelfs mijn vader deelde in de figuurlijke klappen. Door die grootmoeder was de afwijzing totaal. Zeven jaren lang heeft ze het er op alle mogelijke manieren dagelijks ingetimmerd: niet goed genoeg!  Zelfs toen wij later apart woonden, bleef ze ons omlaaghalen. Gelukkig weet ik ondertussen - rationeel - dat dit niet zo is. En wanneer ik het niet-goed-genoeg-gevoel weer opmerk, ga ik er opnieuw mee aan de slag. Door het gesprek van gisteren werd het me wel weer duidelijk dat het verdorie lastig is om kwijt te raken wat op zulke jonge leeftijd werd meegegeven en opgedrongen. Maar kijk, hier sta ik en ik durf te zeggen: ik ben zeker wel goed genoeg! Ook al zegt mijn gevoel soms nog iets anders.