HSP

Over HSP HSP staat voor Highly Sensitive Person ofwel Hoog Sensitief Persoon.  De wetenschappelijke naam is 'Sensory Processing Sensitivity' of SPS. Dr. Elaine N. Aron, een Amerikaanse psychologe en psychotherapeute, is de grondlegster van het begrip HSP. Ze deed haar eerste onderzoeken hieromtrent in 1991 en publiceerde daarna haar eerste boek hierover: The Highly Sensitive Person. Sindsdien zijn er nog talrijke onderzoeken gebeurd door haarzelf en door vele anderen, die gepubliceerd zijn in diverse boeken en papers. Volgens Aron is 15 à 20 % van de wereldbevolking hoogsensitief. Wat is Hoogsensitiviteit ? Hoogsensitiviteit is een aangeboren neutrale eigenschap of karaktertrek, meestal erfelijk, die sterk kan beïnvloed worden door omgevingsstimuli - zowel positief al negatief.  En zoals gezegd 15 à 20% van de mensen, maar ook dieren, zijn hoogsensitief. Hoogsensitieve mensen kunnen erg van elkaar verschillen en iedereen beleeft zijn hoogsensitiviteit op zijn eigen individuele manier. Er zijn vele gradaties en grote verschillen in intensiteit van beleven van die hoogsensitiviteit. Er zijn bv. verschillen zoals: man-vrouw introvert-extravert sensatiezoeker-rustzoeker goede jeugd-problematische jeugd hoogbegaafd-of niet enz. Hoog Sensitieve Personen hebben een (heel) gevoelig zenuwstelsel en zijn gevoeliger dan gemiddeld -voor de subtielere nuances in de lichaamstaal, -voor stemmingen van anderen, -voor opwekkende middelen zoals bv cafeïne, -voor geneesmiddelen, ze reageren er gevoeliger of anders op, -voor alcohol en drugs, -voor allergiën, het zijn de kanariepietjes van onze tijd, -voor prikkels zowel van buitenaf als van binnenin, -voor licht, geuren, geluiden en drukte, … , -voor sfeer, -voor pijn, ze kunnen ook ontzettend ziek zijn zonder dat ze (veel) koorts maken, -stress. HSP's zijn zo gevoelig dat alle zintuigen veel verder open lijken te staan dan bij doorsnee mensen, zodat zij alles heel scherp waarnemen en registreren. Het is net of zij veel minder goed afgeschermd zijn van de buitenwereld; zij staan zo open dat alles heel fel binnenkomt waardoor zij letterlijk ‘lichtgeraakt’ zijn. Ze raken daardoor dus sneller overprikkeld, hebben meer nood aan rust en ontspanning en hebben dan ook dikwijls de behoefte zich terug te trekken op zichzelf. Ook hun emoties beleven ze zeer intens. Ze zijn snel en diep ontroerd. Ze zoeken naar diepere contacten en houden van one-to-one gesprekken, voelen zich niet op hun gemak in grotere groepen. Ze hebben een complexere, nauwkeurigere, uitgebreidere verwerking van zintuiglijke informatie, waardoor ook meer tijd en rust nodig is om alle gewaarwordingen te verwerken. Ze nemen waar in fijnere gradaties. Voor hen hebben zaken ook meer betekenis en nuances. Ze hebben dus een diepe complexe innerlijke belevingswereld en dromen en fantaseren veel, zeker als kind. Het zijn heel fijnbesnaarde mensen die veel houden van de natuur en van mooie dingen. Ze houden niet van veranderingen. Kunnen soms moeilijk omgaan met onverwachte situaties. Honger heeft een sterke invloed op gedrag en concentratie. Meestal werden ze als kind omschreven als gevoelig en verlegen. Over het algemeen of vaak hebben deze mensen een aantal van volgende eigenschappen: -gewetensvol, kunnen moeilijk omgaan met onrecht en onrechtvaardigheid -plichtsbewust -gevend en behulpzaam -zorgzaam, -zachtaardig -vredelievend -empathisch, voelen mensen (en dieren) goed aan en houden (soms te) veel rekening met anderen -sfeergevoelig -opmerkzaam -subtiel -oprecht -intuïtief en handelen vanuit gevoel (intuïtief = innerlijk weten en bewustzijn) -creatief, -bevlogen, leven heel bewust en intens -intens genietend -natuurminnend -diepgang -leergierig -perfectionistisch, onderschatten zichzelf en/of worden onderschat door de buitenwereld -filosofisch, denken na over de diepere zin van het leven... -spiritueel Ondanks de vele mooie eigenschappen, ziet men bij een hoogsensitief persoon gemakkelijk de (soms zogenaamd) negatieve kanten, hoewel ze niet bij alle HSP’s voorkomen, bv: verlegenheid gebrek aan zelfvertrouwen introvert niet stressbestendig vlug uit balans vlug gekwetst perfectionistisch minderwaardigheidsgevoel autistiform gedrag stemmingswisselingen autoriteitsproblemen enz. Het is ook goed te weten dat de enige vier dingen die alle HSP's gemeen hebben, de volgende zijn: (D.O.E.S.) 1) Depth of Processing - Diepe verwerking; 2) Overstimulation - Overstimulatie of overprikkeling; 3) Emotional Intensity - Emotionele intensiteit; 4) Sensory Sensitivity - Zintuigelijke (hoog)sensitiviteit. De wijze waarop deze vier zaken zich manifesteren bij iedere HSP zijn uitermate gevarieerd - en hangen gewoonlijk af van het gezin van herkomst (of cultuur) en de mate waarin iemands gevoeligheid werd geaccepteerd, begrepen, hoe er werd mee omgegaan, of hoe de gevoeligheid belachelijk werd gemaakt of geridiculiseerd. Problemen die kunnen opduiken Op zich veroorzaakt de hoogsensitieve eigenschap geen problemen, zoals depressie of angst. Indien men echter de hoogsensitiviteit camoufleert of niet erkent, of indien men er niet op de juiste manier mee leert omgaan (en dit kan voor iedere HSP anders zijn), kan het de oorzaak zijn van fysieke en/of psychische problemen. Dikwijls hebben HSP's zich ‘anders’ gevoeld, of abnormaal, er niet helemaal bijpassend. Ze gaan zich dan aanpassen -door zichzelf weg te cijferen – steeds maar geven -door over hun grenzen te gaan en te laten gaan -ze vormen of krijgen een laag zelfbeeld -hebben geen basisveiligheidsgevoel. Sommige HSP's vluchten in allerlei (roes)middelen - alcohol, drugs, medicijnen - in de hoop hun sensitiviteit onder controle te krijgen. Echter juist door hun hoge sensitiviteit zijn ze ook gevoeliger voor verslaving aan deze middelen. Stress, het probleem van deze tijd Stress dient om ons te beschermen. Stress zorgt dat we kunnen vechten, vluchten of bevriezen. Door te veel, te hevige of blijvende emoties, door bepaalde gebeurtenissen (die zich herhalen), door bepaalde gedachten (die steeds terugkomen), raakt het lichaam uit balans. Er worden constant stresshormonen aangemaakt en het lichaam geraakt die niet voldoende kwijt. Sowieso blijven stresshormonen langer dan gemiddeld in het lichaam bij een HSP. Daardoor kunnen stressgerelateerde aandoeningen ontstaan : burn-out , depressie, CVS, fibromyalgie, eetstoornissen, zelfdoding…. Wat is Hoogsensitiviteit niet ? Het is geen aandoening, geen syndroom, geen diagnose, geen ziekte. Het is in principe geen probleem. Het is geen etiket. Hoewel men er dikwijls een negatief etiket opplakt, bijvoorbeeld: zwak , nooit tevreden, dromer, lastpost, moeilijk mens, eenzaat, niet of abnormaal, overgevoelig, zonderling, labiel, lange tenen , kruidje-roer-me-niet. Wat is de maatschappelijke waarde van een HSP ? Hoogsensitieve personen zijn de kanariepietjes van onze tijd (zoals in de koolmijnen). Zij tonen waar er iets fout gaat in de maatschappij. Hun gevoeligheid en de dikwijls allergische reacties, voor bepaalde (chemische) stoffen: uitlaatgassen, voedingsmiddelen, ... luiden de alarmbel. Ze hebben vaak niet de energie en het tempo van anderen en voelen zich vaak niet zo thuis in een maatschappij gericht op prestatie, geld, bezit, aanzien en succes. Teveel uren, teveel collega’s, de combinatie werk-huishouden-gezin-vrijetijdsbesteding is vaak moeilijk, ze worden ziek van machts-, roddel-, en relatiespelletjes op het werk, enz. … Ook weer op dit vlak luiden zij de alarmbel. Het zijn zorgers, zij voelen feilloos aan waar er nood (aan) is. Eigenlijk zijn het ook ideale werknemers: consciëntieus, gewetensvol, nauwkeurig, loyaal, gericht op kwaliteit en met een groot inzicht in mensen en processen. Als je hen integer en respectvol benadert dan kun je heel goed met hen samenwerken en veel gedaan krijgen, maar zij werken vaak niet mee als je ongeduldig bent of grof of respectloos. Referenties: Hoog Sensitieve Personen, Elaine N. Aron, 1996. Mijn kind is hooggevoelig, Ilse Van den Daele & Linda T'Kindt, 2011. Marian van den Beuken, Het geluk van hooggevoeligheid, 2011. The Highly Sensitive Person, www.hsperson.com HSP Vlaanderen, www.hspvlaanderen.be Lume, www.praktijklume.nl