Bluebird

Het blijkt vandaag de geboortedag van Charles Bukowski te zijn.  Daardoor kwam ik dit gedicht van hem tegen.  Ik vond het mooi.  Hard.  Reflecterend.  De vogel als een beeld van het ware zelf, dat voor de buitenwereld verborgen gehouden wordt. Bluebird      by Charles Bukowski there's a bluebird in my heart that wants to get out but I'm too tough for him, I say, stay in there, I'm not going to let anybody see you. there's a bluebird in my heart that wants to get out but I pour whiskey on him and inhale cigarette smoke and the whores and the bartenders and the grocery clerks never know that he's in there. there's a bluebird in my heart that wants to get out but I'm too tough for him, I say, stay down, do you want to mess me up? you want to screw up the works? you want to blow my book sales in Europe? there's a bluebird in my heart that wants to get out but I'm too clever, I only let him out at night sometimes when everybody's asleep. I say, I know that you're there, so don't be sad. then I put him back, but he's singing a little in there, I haven't quite let him die and we sleep together like that with our secret pact and it's nice enough to make a man weep, but I don't weep, do you?

Empathie

Op het ogenblik kijk ik – uitgesteld - naar mijn opnames (10) van “The Mind of the Universe” van de VPRO, een programma waarin wetenschappers in allerlei vakgebieden je meenemen naar de toekomst, met Robbert Dijkgraaf als verbindingspersoon.  Heel interessant vind ik deze uitzendingen … voer voor mijn leerhonger. De afleveringen hebben titels die tot de verbeelding spreken: de schepper, de veroveraar, de maker, de verkenner, de illusionist, de dromer, de zoeker, de speler, de denker en de verbinder. Vandaag keek ik aflevering 5, de illusionist. Op het einde in deze aflevering zegt robotingenieur Pascale Fung: “If robots have empathy they will never harm people.” Wat als mensen eens wat meer empatisch zouden handelen of hun empathie aanspreken… zouden ze dan ook ophouden met elkaar te kwetsen, ophouden met ruzie maken, ophouden met oorlog voeren? flitste er door mijn hoofd.  Ik weet wel zeker van wel. Hoe komt het dat wij - of toch sommigen onder ons - robots empathie zouden kunnen aanleren en dat dit toch niet echt goed lukt bij mensen? Telkens weer merk ik in mijn omgeving dat empathie ver te zoeken is.  Mensen oordelen, oordelen, oordelen over andere mensen, telkens weer. Kunnen oordelen is soms nodig; het is een overlevingsstrategie, om bijvoorbeeld veilig de straat te kunnen oversteken, om in te schatten of een situatie veilig is, om te beslissen dat de aardappelen gaar zijn, om te beslissen wanneer het tijd is om te studeren, naar bed te gaan, op te staan, enz. Oordelen over mensen, rechters niet meegerekend - en dan nog - is (eigenlijk) niet nodig.  Wanneer we anderen kunnen laten zijn wie ze zijn - uiteraard zonder wangedrag en geweld te tolereren –, wanneer we met een open geest naar de wereld kunnen (leren) kijken, wanneer we ons empatisch en met mededogen naar andere wezens toe gedragen, zouden we inzien dat oorlog voeren, ruzie maken, geweld plegen, verloren tijd en energie zijn en het leven niet mooier maken. Een andere stelling in deze uitzending ging o.a.  over “human intelligence”, die zou worden overgebracht op robots. Ik vraag me af of deze hoogopgeleide professoren en onderzoekers zichzelf daarbij als voorbeeld nemen?  Beseffen zij dat zij behoren tot een uitermate klein percentage van de mensheid?  Ieder mens is even waardevol, iedereen kan iets bijdragen tot de mensheid in zijn geheel, maar niet iedereen is even intelligent.  Wat wordt verstaan onder ‘menselijke intelligentie’?  De mogelijkheid tot leren?  De mogelijkheid tot aanpassen? De mogelijkheid tot creatie? Toch niet de neiging om blindelings een leider te volgen en zich als schapen naar de slachtbank te laten voeren?  Of toch niet het ontbreken van inzicht dat een mens beter zou werken om te leven i.p.v. te leven om te werken? Hoort empathie bij deze menselijke intelligentie? Of omgekeerd? Ik wil hier wel zeggen dat ik een enorm respect heb voor wetenschappers, vernieuwers, uitvinders, denkers; zij hebben ons leven enorm verbeterd en vergemakkelijkt – toch hier in ieder geval.  Van de andere kant brachten zij ook ‘verbeterde’ oorlogsvoering, ‘betere’ technieken om mensen te manipuleren, onder de knoet te houden, enz., allemaal dingen die gebruikt worden door mensen met weinig of geen empathie. ‘The Mind of the Universe’ roept - bij mij - vragen op en daarom kan ik alleen maar stellen (oordelen) dat ik dit een goed programma vind.

In de voetsporen van de Boeddha

Sinds een paar weken ben ik 'In de voetsporen van de Boeddha' van Thich Nhat Hanh aan het lezen (de vijfhonderd bladzijden laten zich niet in korte tijd verteren) … over het leven van Siddhartha Gautama ... wat geromantiseerd, gebaseerd op gekende feiten en aangevuld met persoonlijke inzichten van de auteur: Boeddha als een mens van vlees en bloed. Ondertussen word je langzaamaan ingeleid in het Boeddhisme zoals Thich Nhat Hanh het beleeft of wil doorgeven. Thich Nhat Hanh is ook de grondlegger van de mindfulness en daarover zijn veel aanwijzingen te vinden in het boek. Ik ben niet gelovig, religieus, kerkelijk of iets van die aard, wel spiritueel. Het pad dat deze Boeddha onderwees kan echter iedereen gaan, ook als leek, zelfs als verstokte atheïst zoals ik. De Boeddha in het boek zegt ergens dat iemand die verstrikt raakt in het geloof in een doctrine, al zijn vrijheid kwijt raakt; dat iemand die dogmatisch denkt, meent dat zijn leer de enige waarheid is en niet meer kan openstaan om de waarheid te ontdekken; dat meningsverschillen en conflicten (ook oorlogen) allemaal komen van bekrompen opvattingen. Zijn leer (of het pad dat hij onderwees) kan ook heden ten dage, ook hier in de westerse wereld, toegepast worden. Er wordt geen god of opperwezen of iets anders aanbeden - alles is met alles verbonden - iedereen kan de (of een) boeddha in zichzelf vinden. Ik kan me natuurlijk niet kritiekloos scharen achter alles wat verteld wordt. Eén van de minder mooie gebeurtenissen vind ik bijvoorbeeld het in de steek laten van vrouw en kind om zijn verlichting te zoeken en later te onderwijzen. Of het inlijven als monnik van duizenden jonge mannen.  Of het bedelen... okee, het is best mogelijk dat het bedelen je nederigheid bijbrengt, maar moet je dat ook bij de allerarmsten doen? Geef mij maar een monnik die naast mediteren, ook mindful zijn eigen groenten kweekt en zijn eigen brood bakt in plaats van te teren op de vruchten van andermans werk. Natuurlijk moet je één en ander in zijn eigen tijd zien en bovendien zullen deze voor mij onprettige aangelegenheden wel ergens een persoonlijk wondje of litteken raken. Om het Boeddhisme van (de strekking van) Thich Nhat Hanh toe te passen hoef je geen monnik of non te worden.  Je kan het in praktijk brengen vanuit gelijk welke levenshouding, of levensfilosofie of zelf geloof (hoewel dit laatste in mijn ogen in tegenspraak is met wat er over dogma's en doctrines gezegd wordt, maar ach...). Het gaat om het ‘ervaren’ van het pad van 'begrip en liefde'. Wat kan er mooier zijn?... Een inspirerend boek dat mij een rust brengt, zoals nog geen ander boek deed.

Verbondenheid

Niets staat geheel op zichzelf. Alles staat in relatie tot elkaar.      ~Boeddha~

   

Het web van verbondenheid

Hemels

Het boek stond al enkele jaren te wachten in mijn kast. Waarom ik het zolang links liet liggen, weet ik niet echt. Was het omdat het levensverhaal van de auteur een zere plek bij me raakt? Vreesde ik te worden geconfronteerd met een schrijverschap waar ik enkel kan van dromen? Bij de vele interviews met de schrijfster die ik hoorde, kon ik enkel sympathie bovenhalen, hoewel ik – gek genoeg – eigenlijk het tegengestelde wou. Wat zit er echt achter deze dubbele houding? Niet uitgekomen dromen? Durf, die ik dikwijls ver moet zoeken? Ze komt in ieder geval op één of andere manier heel dichtbij iets belangrijks. Maar ik heb het nu eindelijk gelezen. Zeven dingen die mij raakten in het boek; 1 Dat het geschreven is in mijn taal (waarmee ik niet het Nederlands bedoel), 2 Dat ik me kon identificeren met twee (soms drie) personages, 3 Dat de karakterschetsen herkenbaar waren, 4 Dat ik heb geweend, 5 Dat ik heb geglimlacht, 6 Dat ik het boek eindigde met een krop in mijn keel, 7 Dat het boek precies wist wanneer het moest gelezen worden (timing is zo niet alles dan toch veel). (Iemand die het boek gelezen heeft, zal het format van deze laatste alinea begrijpen)

Zegeningen

Ik voel me bijna schuldig, hier op deze vredige campingplaats onder het lover, beschut tegen de hete namiddagzon. Ik zeg wel: 'bijna', want ik geef me rekenschap van mijn zegeningen (I count my blessings). Je dan schuldig voelen is als vloeken in een stille kerk (waar komt deze vergelijking nu weer vandaan?). Weer zijn er (vooral jonge) mensen vermoord. Manchester dit keer. Weggemaaid door haat. Dat gebeurt ook dagelijks op plaatsen die zich veel verder van mijn comfortabele bed bevinden. Dagelijks zijn er ouders, broers, zussen, kinderen, vrienden, die hun geliefden verliezen door zinloos geweld. Daar denk ik nu aan. Daar gaat mijn hart nu naartoe; naar alle slachtoffers van dat zinloze mensengeweld. Haat ontstaat uit angst, las ik onlangs ergens. Daar kan ik vele invullingen aan geven, bijvoorbeeld: angst om kwijt te raken; angst om verplicht te worden; angst voor één of andere gevangenschap; angst waarmee je grootgebracht werd; angst die de media én de politiek (dikwijls één pot nat) dagelijks aanwakkeren; enz….. Zeker vandaag voel ik het als een plicht om van mijn zegeningen te (leren) genieten.

Net goed

Het is net goed. Plekjes zon en schaduw, met een zuchtje wind. Een zachte pijnboomgeur, ook net goed – het kleefzaad staat hier nog in de knop en geurt nog niet. Mijn vroegere therapeut merkte het een aantal jaren geleden al op toen ik in een gedicht schreef: Schrijven Achter het hoekje speelt de tv. Zachtjes. Net luid genoeg om me in de wereld te houden. Net stil genoeg om die wereld, als achter een gordijn, weg te stoppen. Woorden zweven in beelden voorbij. Ik pluk ze uit de lucht en schrijf ze neer. “Wat zegt dat over jezelf?” vroeg hij. Ik wist het niet. Ik begreep het toen (nog) niet. Tot dan toe had ik me eigenlijk nooit gefocust op mezelf en mijn eigen noden. De anderen waren belangrijk en ook wat zij over mij dachten. “Ik denk dat het voor jou allemaal net goed moet zitten om je goed te voelen” zei hij, “niet te veel, niet te weinig; ook bij prikkels. Het luistert nauw bij jou. Dat is niet goed of niet slecht. Dat is gewoon JIJ.” Vanaf toen ging ik naar mezelf kijken vanuit een ander oogpunt, namelijk dat van mezelf. Daarheen zweven mijn gedachten, hier, genietend onder de pijnbomen.  En plots ben ik weer hier en hoor de vogels concerteren.  Het leven kan soms weldadig zijn.

Boek 2

Neen, dit is niet het tweede boek dat ik in deze periode lees, wel het tweede waarover ik iets wil meedelen. Het essay 'Wat blijft' van de filosofe Patricia de Martelaere, was of is een boek waarin in me kan verliezen, waarmee ik wil zeggen: mijn bestaan even op halt zetten en enkel nog in het boek aanwezig zijn, met geest én hart. Ze filosofeert over het worden, het zijn en het niet-zijn en de ruimte daartussen; over het iets, het niets en het niet-iets; en over wat blijft. Warm aanbevolen voor reflecterende geesten.

Boek

Het boek had ik gekozen omdat ik deze Kempische auteur wel sympathiek vind en hem graag zijn uitleg hoor doen. Enkele boeken die hij een dertig jaar geleden schreef had ik niet slecht gevonden. En eerlijk, ik koos het ook omdat de titel een nostalgisch plekje raakte.  Ik ben tenslotte ook een baby-boomer. Maar wat een tegenvaller vond ik dit! Het boek lag mij echt niet. Ik heb het nu iets meer dan half gelezen en de volhouder in mij geeft het niet op, maar het lijkt alsof ik naar een vervelende opa zit te luisteren die maar niet kan ophouden over zijn jeugd te vertellen en saaie details tracht interessanter te maken door er hier en daar wat seks tussen te gooien. Weggegooid geld en verloren tijd, wat mij betreft.

Dwalende Energie

Gisteren, bij het overdenken van de grote wetenschapsmars, schoot mij een oud gedicht te binnen.  Behalve de titel en de eindzin, en mijn hersenkronkels, heeft het één niet echt te maken met het ander.

Oude patronen

Vandaag werd ik weer eens met mijn neus op de sensitieve feiten gedrukt. Geconditioneerd door wat ik gedurende decennia leerde, betrap ik er mezelf telkens weer op dat ik mijn eigen fijnmazige gevoelens, opmerkzaamheid, ervaringen, bedenkingen, ... negeer en overschakel op klassiek aangeleerde patronen. Gelukkig is er telkens weer iemand (of iets) die - dikwijls onwetend - mij even port en wijst op mijn eigenwijze eigen wijze om met de dingen des levens om te (kunnen) gaan. Vertrouwen in mezelf ... nog steeds een uitdaging.

Mildheid

Mild zijn voor jezelf... Ik tracht er toe te komen. Als men niet mild kan zijn naar zichzelf toe, is het ook moeilijker om mild te zijn naar anderen toe.  Oordelen, vooral negatieve oordelen, liggen dan vlug klaar. En of men deze oordelen nu uitspreekt of niet, ze bepalen mee de innerlijke staat van iemand. Mildheid verandert onze gevoelens en emoties in positieve zin. Onlangs raakte mij een bepaalde tekst uit een boek van Edel Maex op zulk een manier dat ik deze een aantal dagen elke avond opnieuw doorlas. Er staat niets nieuw in. Het is, denk ik, de eenvoud van de uitleg die me aansprak. Ik wil de tekst hier graag delen. Misschien heeft iemand anders er ook iets aan. Hoofdstuk uit het boek ‘Mindfulness - In de maalstroom van het leven’ van Edel Maex.  (publicatie met toestemming v.d. auteur) Wat is mildheid?    Mildheid is wat de meeste mensen voelen als ze een kind zijn eerste stapjes zien zetten. Met een mengsel van vertedering en aanmoediging kijk je toe hoe het zich rechttrekt, zijn evenwicht probeert te bewaren, waggelt, geniet van zijn eerste succes en dan weer valt, en dan weer recht komt en … Als het valt, ben je er niet boos op, terwijl je het evenmin rechtop probeert te zetten. Je laat het zijn eigen manier vinden. Zo leren we. Als het enthousiast zijn armpjes naar je uitstrekt, reik je je handen en geef je het de kans ze vast te grijpen en ervan te genieten als het zijn doel bereikt heeft.    De meeste mensen gaan niet zo met zichzelf om. Hoe vaak loop je niet verloren in zelfverwijt en veroordeling. Alsof het nog niet moeilijk genoeg is, sla je jezelf voor de kop als het helemaal niet wil lukken in het leven. Zo kun je eigenlijk niet leren. Je maakt het alleen maar erger.    Hoe kun je mild zijn voor jezelf? Wat is mildheid voor jezelf? Als iemand je zou veroordelen, je iets zou verwijten op exact dezelfde manier als je dat met jezelf doet, zou je dat wellicht niet nemen. Hopelijk heb je genoeg zelfrespect om te beseffen dat je vernedering en verwijt echt niet nodig hebt. Waarom jezelf aandoen wat je van een ander niet zou accepteren?    Wat is mildheid dan wel? De beste plek om te weten te komen wat mildheid is, is je eigen verlangen. Hoe zou je willen dat er iemand met je omgaat als je het moeilijk hebt? Verlang je naar verwijt of naar begrip? Naar respect of naar vernedering? Naar iemand die luistert of naar iemand die je vertelt dat je het allemaal anders zou moeten doen (alsof je dat zelf al niet wist)?    Mildheid is een bewust beslissing. Het maakt niet uit waarom je ervoor kiest. Misschien begrijp je dat al dat verwijt toch niets uithaalt en het alleen maar erger maakt. Misschien begrijp je het helemaal niet, maar wil je het gewoon een kans geven.    Hoe het ook zij: mildheid is een bewuste beslissing. Je kiest ervoor om dat zelfvernietigende patroon van zelfverwijt niet langer voort te zetten. Wat merk je dan? Allereerst merk je hoe diep het patroon van zelfverwijt ingeslepen zit. Je merkt dat het gewoon niet lukt. De oordelen en verwijten komen vanzelf en het lukt niet om ze te stoppen. Je hebt de neiging om jezelf voor dit mislukken weer te gaan veroordelen.    Dit is het moment om je eraan te herinneren dat je kiest voor mildheid. Jezelf veroordelen voor je gebrek aan mildheid zou meer van hetzelfde zijn. Wat kun je dan wel doen? Zoals naar een kind dat valt en opstaat, met mildheid kijken naar jezelf, naar je ingeslepen patronen die je toch niet gestopt krijgt, naar je pijn, naar je verlangen. Het verandert het patroon niet, althans niet onmiddellijk. De gedachten blijven dezelfde. Maar er op die nieuwe manier mee omgaan, is op zich al een radicale verandering.    Heb je ooit het gevoel gehad te leven in een wereld zonder mildheid, zonder liefde? Het antwoord is simpel. Je kunt er nu, met een milde open aandacht, mildheid inbrengen, voor jezelf en voor wat je om je heen aantreft. Het ligt in je eigen handen, nu. *****

26 januari 2017 - Gedichtendag

Zorg

Hoewel het misschien moeilijk lijkt om naalden in verband te brengen met een zacht deken, voelde de acupunctuurbehandeling wel zo aan. De begrijpende houding, de zorg die besteed werd aan welbevinden ter plaatse, de rust, de muziek, ... dit alles werd geweven tot een allesomvattend kleed, waarin ik langzaam en voorzichtig werd gewikkeld. Die zorg mogen ontvangen, ontroerde mij tot tranen toe diep. Nog ingepakt in die zorgcocon, mijn auto sturend door de wereld waar ik enkel nog maar naar keek zonder er al echt te zijn, reed ik naar huis. De rest van de dag had ik nodig om langzaam, lichtjes moeizaam, mijn cocon af te wikkelen. Heel erg bedankt Katrien!